Μετα-Εθνότητα (Post-Ethnicity) Ι

Η εθνότητα, όπως εννοιολογήθηκε στην Αμερικανική νεωτερικότητα, εισήγαγε μια ριζική αντίληψη της διαφοράς. Μετατόπισε το κέντρο βάρος της ταυτότητας των Ευρωπαϊκών, μη κυρίαρχων ομάδων (Ιταλούς, Ιρλανδούς, 'Ελληνες) από τον βιολογικό (φυλετικό) στον πολιτισμικό προσδιορισμό.

Βέβαια η έμφαση στην πολιτισμική έκφραση δεν κατάφερε να εξαλείψει τελείως την βιολογική αντίληψη της ταυτότητας, η οποία εξακολουθεί να επαναφέρεται μέσω όρων όπως «προγονική καταγωγή» (και όλους τους αποκλεισμούς που αυτού του είδους η ταυτότητα συνεπάγεται). Πολέμησε όμως την νομιμότητά του βιολογισμού μέσω της προσέγγισης της εθνότητας σαν κατασκευής. Η εθνότητα δεν ήταν πλέον βασισμένη αναγκαστικά σε δεσμούς αίματος όπως δήλωναν οι primordialists αλλά μια ιστορικά προσδιορισμένη συμμετοχή σε μια συλλογικότητα· η εθνοτική ομάδα σύμφωνα με αυτήν την θεώρηση δεν είναι κάτι το στατικό αλλά αποτελεί μια δυναμική μορφή ανήκειν της οποίας τα κριτήρια συμμετοχής και όρια διαχωρισμού από άλλες ομάδες αλλάζουν συνεχώς σε συνάρτηση με ιστορικές συγκυρίες. Με αυτόν τον τρόπο προκρίνεται μια ελαστική μορφή συλλογικών μορφωμάτων. Η καταγωγή σαν κριτήριο συμμετοχής σε μια εθνοτική ομάδα δεν ισχύει πλέον. Μπορούμε να μιλάμε για μια συνθήκη πέρα του βιολογισμού, μια μετα-εθνοτική προσέγγιση.

Ο ριζικά ανατρεπτικός αυτός επαναπροσδιορισμός λειτουργεί ανταγωνιστικά, όπως προανέφερα με τις βιολογικές προσεγγίσεις ταυτότητας. Ορισμένοι Ελληνοαμερικανικοί φορείς, για παράδειγμα, θέτουν ακόμα την Ελληνική καταγωγή σαν κριτήριο συμμετοχής σε διαγωνισμούς υποτροφιών ή επιχορηγήσεων. Αποκλείονται με αυτόν τον τρόπο άτομα με τεράστιες ικανότητες που ελκύονται από τον Ελληνικό πολιτισμό και θα ήταν σε θέση να συνεισφέρουν στην Ελληνοαμερικανική πολιτιστική παραγωγή ανεξαρτήτως καταγωγής.

Η ετερογένεια – σε αντίθεση με την αποκλειστικότητα της «ομογένειας» – είναι σε θέση να εμπλουτίσει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την Ελλάδα και την Ελληνική διασπορά· να την διευρύνει. Συνεισφέρει ανθρώπινο δυναμικό, πρωτότυπους και μη συμβατικούς τρόπους πρόσληψης της πραγματικότητας, αναγνωρίζει αξία σ' αυτό που θεωρούμε σαν δεδομένο ή υποτιμούμε σαν αδιάφορο.

Αυτού το είδος το πολιτιστικό κεφάλαιο ας το έλξουμε αντί να το αποκλείουμε. Αυτό απαιτεί να αφήσουμε πίσω τον παρωχημένο και ιδεολογικά στενό βιολογισμό της εθνικής ταυτότητας και να υιοθετήσουμε την πολιτιστική εθνότητα. Αν η εθνότητα δεν μπορεί να απαγκιστρωθεί από την ομογένεια, ας λειτουργήσουμε με σύμαχο την μετα-εθνότητα. Αποτελεί μια συνολική προσέγγιση που προχωρά πέρα από από συμβάσεις και που συνδιαλλέγεται με την ετερότητα με σκοπό να διευρύνει την εμβέλεια του Ελληνοαμερικανικού πολιτισμού. Πόσο ταιριαστός αυτός ο τρόπος για την καινοτόμο, ανοικτή προς την διαφορά, διασπορά!

Υπάρχει και ένας πρόσθετος λόγος που καλεί την υιοθέτηση του μετα-εθνοτικού μοντέλου…
(Συνεχίζεται)