Thursday, October 28, 2010

Νίκος Σπάνιας

«Όταν βασίλευε στην Αμερική ο περίφημος Μακάρθυ κι άρχιζε ο ψυχρός πόλεμος, ήρθα στην Αμερική. Πώς ήρθα; Εξ αιτίας του 'Γυάλινου Κόσμου', ο οποίος είχε εκδοθεί από τη ΄Δωδώνη΄. Γνώριζα τον Κάρολο Κουν και μου λέει: 'Θα μου κάνεις μια μερακλίδικη μετάφραση΄. Το έργο είχε επιτυχία., έπαιζαν η Λαμπέτη, ο ίδιος ο Κουν, ο Λυκούργος Καλλέργης και μια ηθοποιός με μεγάλο ταλέντο που έχει πεθάνει, η Μαρία Γιαννακοπούλου. Όταν παίχθηκε το έργο ο Τενεσή Γουίλιαμς έγραψε ένα γράμμα στην Πρεσβεία, είχε βρει τη διεύθυνσή μου από τον ατζέντη του ή τον αντιπρόσωπό του και δεν είχα κανένα πρόβλημα να έρθω εδώ (στην Αμερική).
Όταν ήρθα, το 1952, ήταν πολύ δύσκολο να μείνει κανείς και έκανα έναν από τους λεγόμενους 'έικονικούς' ή ψεύτικους γάμους. Έτσι μπόρεσα κι έμεινα, γιατί μου άρεσε η Αμερική.
Μου άρεσε η ελευθερία, να παίρνεις το αυτοκίνητο και να πηγαίνεις από τη Νέα Υόρκη στην Καλιφόρνια, χωρίς να σε σταματάει ο αστυφύλακας, όπως μας σταμάταγε με το Λειβαδίτη όταν μέναμε στο Μεταξουργείο και φτάναμε στο Κολωνάκι. Μας έλεγε: 'Τι θέλετε εδώ;'
Ήθελα να μείνω, γιατί ήμουνα πολύ φτωχός στην Ελλάδα, με τρύπια παπούτσια, δεν είχα λεφτά να κόψω τα μαλλιά μου. Είχα πολλά μαλλιά τότε, μακάρι να τα ΄χα και τώρα. Ντρεπόμουν να λέω στη μητέρα μου: 'Δεν μου δίνεις λεφτά να πάω στον κουρέα, να κόψω τα μαλλιά μου; Θα με δει ο Πρεσβευτής, να βάλει τη σφραγίδα...'.
Από εκεί που φοβόμουν στην Ελλάδα και δεν ήξερα να κάνω τίποτα, δεν ήξερα να οδηγώ αυτοκίνητο, δεν ήξερα γραφομηχανή, δεν έξερα πως να γίνει κανείς μπάρμαν, τα έκανα όλα αυτά, όλες αυτές τις χειρωνακτικές δουλειές, φυσικά με τον κρυφό πόθο (μια που τρόπον τινά ήρθα ξυπόλητος από την Ελλάδα), να γυρίσω με λεφτά. Αλλά έμεινα από το 1952 και δεν ξαναπήγα πίσω.
Πήγα κι έζησα στο Χάρλεμ. ΄Εκανα το λάθος να πάω. Ήταν ορισμένες από τις αποτυχίες της ζωής μου. Και μετά είπα: πρέπει να πάω στην Αστόρια, να συγκεντρωθώ για να γράψω.
Επειδή είμαι τύπος αντιφατικός, επαναλαμβάνω πως ό,τι ξέρω Ελληνικά το ξέρω κι εγγλέζικα, αλλά είναι ίσως λόγοι συναισθηματικοί που με κάνουν και γράφω ελληνικά. Άλλωστε μια μικρή αναγνώριση που είχα στην Ελλάδα, την οφέιλω στα ελληνικά γραψίματά μου...»


Δύο ποιήματά του:

BROOKLYN BRIDGE

Όλα θα γίνουν σκηνικό της μνήμης.
Τ’ αργόκοβο χέρι κι’ αυτό
το τόσο ανθρώπινο, γαλανό βλέμμα
να δραπετεύει υγρό σαν κύμα.
Το φεγγάρι πλατύ και στοργικό
σαν επιστήθιος φίλος, πάνω μας.
Όλα θα γίνουν σκηνικό της νύχτας.
Απέναντι,
βουίζει με λάμψη σα σμάρι ανενόχλητο
ο πολιτισμός.
Μόνο η δειλία δεν γίνεται το τέλειο πεπρωμένο μας
καθώς ορθοί, στο άπειρο, ανάμεσα σε δυο κόσμους
πειθαρχούμε σε μιαν άλλη επιταγή.
Μη φύγεις στα μυστικά οροπέδια της ψυχής.
Τώρα που σμίγουν οι σφενδόνες της φωτιάς με το σεισμό,
ας τιναχτούμε με τη γέφυρα,
το καύχημα του περασμένου αιώνα,
ας βουλιάξουμε με κόκκους αλάτι στα μάτια
παίρνοντας μαζύ μας σαν τελευταίο όραμα
το χέρι της Ελευθερίας γεμάτο λειχήνες
πριν απολιθωθούμε στην αιώνια ανωνυμία
του έρωτα.

(www.poiein.gr/archives/9433/index.html)


Monday, October 25, 2010

Honoring the Day of the Dead through Art









Sunday, October 24, 2010

La Bruja

www.youtube.com/watch?v=6NVNRlDWEy8&feature=related (Lila Downs)

Saturday, October 23, 2010

Empowering Greek American Women


A Review of Constance Callinicos' American Aphrodite: Becoming Female in Greek America (Pella Publishing, 1990).

By Yiorgos Anagnostou

American Aphrodite: Becoming Female in Greek America turns private dramas into public documents. It documents the experiences of those Greek American women who were oppressed by ethnic patriarchy. It tells the stories of those who have felt the iron grip of male domination and its power to put down women; to mute, insult and render them inferior and unworthy. Its author records the far-reaching consequences of psychological and physical abuses against women. Viscerally felt, patriarchy shattered dreams, crushed desires, crumbled lives, dwarfed ambitions, stripped away self-confidence, fermented rebellion; it traumatized and oppressed. Family relations were injured, and immigrant culture was spited. Patriarchy exiled women doubly, both from family and ethnicity.

The book builds on an oral history project, which consists of the author’s interviews with a total of 111 women spanning three generations. It gives voice to the “picture bride” generation of the 1920s and 1930s and to the daughters and granddaughters of that cohort. The sample does not include post-World-War II immigrant women, as the author makes clear. For her research, Callinicos scoured the country between 1978 and 1982, looking to interview women who grew up in various places in the United States but who shared the social background of early 20th century rural Greece. Separated by geography but connected through an “almost identical upbringing,” these three generations of women “were acculturated,” Callinicos distressingly points out, “as Greek peasant girls, first, last and always.” It was the transplanted Greek village in America, the “horio,” which overwhelmingly defined their existence.

There is a personal component in the book as well, with the author disclosing parts of her own story as well as her family’s history. Briefly yet poignantly, she draws the portrait of her immigrant grandmother. Familiar only with bits and pieces of the family’s distant past, Callinicos puts together the fragments to reconstruct her grandmother’s world, a peasant way of life wholly transplanted in 1920s America. Readers are told a story of uninterrupted continuity, where the ways of the Greek village survived intact to entirely define the life of an immigrant woman in America. “In fact,” the author writes, “my grandmother did live out her life in the village, even though her body was here in America.”

Callinicos, a professed feminist, also undertakes a dejected appraisal of her mother’s life. American-born, vibrant, and “gifted with a talent for music and a beautiful voice,” Mary Zervas Triantafillou aspired to “become a musician and teacher,” an ambition that was thwarted by traditionalist parents. Despite her struggle to escape from parental control, Mary ultimately succumbed to an arranged marriage, ending up as an unpaid waitress and cashier in her husband’s restaurant, and a dutiful “Good Greek Mother and Homemaker.”

This is a book driven by deeply felt emotions. Anger layers it. Passionate resolve motivates its writing. Frustration textures it. Tears stain its pages. And the conviction that it matters, at all cost, to tell its story animates its purpose. The author’s decision to include lengthy interview material affords a direct glimpse into this nexus of these feelings. Intimately confessional, the numerous testimonies converge on a single point: they sorrowfully document and bitterly indict Greek patriarchy for limiting the lives of women. A chorus of women’s voices expresses an avalanche of grievances. Women were denied opportunities for education; shamed for their non-conformity; silenced as inferior; humiliated, again and again, because they happened to be women, an identity which patriarchy devalues.

The author joins the chorus, recalling episodes of her own experience growing up in Greek America. She brings attention to ordinary sociability where the ideology of patriarchy infuses the worlds (and words) of men and is internalized by women. Toasting newlyweds for a son (not a daughter); rehashing proverbs about women as sexually vulnerable and dangerous; treating sons preferentially. It is in this kind of everyday incidents that patriarchy works most effectively to dominate women. It makes it appear natural that women represent a burden. It is as if it goes without saying that women are lesser than men. In the context of the honor-shame culture, where non-conformity to traditional ideals brings shame to the entire family and compromises its honor, patriarchy requires that women must be supervised and controlled.

The accretion of ordinary insults against women ultimately weaves a suffocating social reality. The author informs readers that women’s asphyxiation constituted a grim reality even in the late 1980s and 1990s. Ominously, she reports: “The Greek world in America remains largely androcentric. Many (women) feel it is a world they are not inclined to continue to inhabit or perpetuate. Simply put, they leave.”

Callinicos offers acute insights on how patriarchy is transmitted. She understands that this ideology can be found where least suspected, in the pleasurable experience of folk dancing for instance. Consider the reasons why she recalls an early dance lesson from her immigrant grandmother. Her purpose is to show that this instruction is more than learning how to dance; it is learning, in fact, how to become a traditional Greek woman. The young Callinicos is instructed to dance, “delicately and modestly. Never (to) kick the feet up off the ground.” The authoritative admonition continues, drawing a connection between dance and gender: “Too much like a man that way,” the grandmother cautions. “This is a woman’s dance. A little lift of the skirt, a modest woman’s way. Never too much.”

Callinicos ponders the meaning of this warning, contemplating how the immigrant past shaped the identities of Greek Americans. Reflection leads her to recognize that traditions are far from innocuous; they may perpetuate women’s domination. Traditional expectations of folk dancing, for example, encourage male dancers to display daring, assertive bravado, and bold aggressiveness; in contrast, it demands that their female counterparts adhere to modesty, self-restraint, and discipline, norms that define appropriate behavior throughout a woman’s public life. Expressive traditions contribute to women’s subjugation.

Significantly, while the author indicts immigrant culture, she is not willing to altogether abandon it. Ethnic food and dancing still function as sources of pleasure, meaningful sociability, and cherished intergenerational remembering. At the same time, it is not possible for women to authentically connect with ethnicity, Callinicos suggests, unless they form their own exclusive, all-female circles, away from the authoritative male gaze. Here, the author borrows a page from a specific brand of feminism, influential in the 1970s and the 1980s. It was common for women to establish their own separate places to socialize, create, and work, shutting off the males whose demands, controlling attitudes, censoring comments, and sexism were seen as inhibiting women’s liberation.

It is from this feminist angle that Callinicos advocates resistance to patriarchy. Adopting the perspective of an activist, she urges women to battle those ideas and behaviors that subjugate them. As a template for future action, she offers a personal story, which unfolds in the exclusive company of women who gathered to celebrate the birthday of her sister. This festive occasion is turned into an act of rebellion when women violate the patriarchal restrictions imposed upon them through folk dancing. The narration of this event overflows with the cathartic exuberance one experiences in the act of subverting structures of domination. With “the hypnotic melodies of the clarinet” and the “incessant beating of the drum” (288) as the sensory background, the leader of the folk circle dance appropriates male behavior and creates an emerging imagery that changes a tradition that has restrained women. The woman dancer leaping with “her billowing skirts swirling at her ankles” (288), kicking up her legs, and shouting, redefines tradition in women’s terms.

Documenting and critiquing patriarchy exemplifies a particular feminist strategy, namely consciousness-raising. Revealing the workings of patriarchy explains the real causes of women’s domination. In this manner, women who were taught to blame themselves as intrinsically unworthy are now in a position to understand what brought about their condition (and conditioning). Exposing the causes of their domination empowers women. It provides a language through which they can speak back and resist patriarchy in all its guises.

A subversive component in American Aphrodite is bound to generate controversy, as it bulldozes away a cultural taboo in Greek America, the absolute prohibition against airing one’s dirty linen. Violating this code of silence assaults the principles of the honor-shame culture: Transgressions from cultural ideals must be kept hidden, away from the prying public. Predictably, interviewees made a point to keep their anonymity, to avoid exposing their family. It is the making of the author’s story public that defies the principles of honor. It is also the decision to publish narratives about duplicity in Greek America that risks ethnic stigmatization. Ethnic groups are conscious of their historical vulnerability, exercising caution to keep “dark secrets” away from public view. The airing of such secrets raises a politically and ethically sensitive issue, namely how an author introduces and discusses ethnic self-critique.

Throughout the book women’s narratives of victimization powerfully cascade, leaving no doubt about the reality of patriarchy in Greek America, past and present. Yet the persuasive case laced by the testimonies should not distract the readers’ attention from a serious fault of the book. Callinicos suggests that the sample of interviewed women represents the whole. It is precisely this erroneous assumption that enables her to portray Greek American families of early 20th century rural origins as a homogeneous entity across time and space. Incredibly, Greek Americans are depicted as frozen in time, wrapped up in their past, mechanically reproducing peasant patriarchy. At least some immigrant families displayed remarkable cultural versatility and openness to new ideas where caring, non-patriarchal males encouraged their daughters' creative proclivities. In the piece “The Twined Muses: Ethel and Jenne Magafan,” for example, Steve Frangos takes note of an immigrant father from a small village near Mesinia who “recognized and warmly supported” his daughters’ “artistic gifts.” This portrait alerts us about the existence of a male Greek America far more diverse than the one reconstructed in the book. As it is evident in my discussion, “American Aphrodite” greatly contributes to the struggle of women’s liberation. But in neglecting to take into account the heterogeneity of peasant families the book commits a disservice to Greek America and to the wider reading public, which it explicitly identifies with the “Americans who want to know her (the Greek American woman).”

In this regard, reading American Aphrodite presents a twofold challenge. On the one hand, it calls upon the reader to enter a world that devastated women, and to reflect on how to actively battle patriarchy. On the other hand, a critical reading should resist accepting that world as the only ethnic reality.

[Note: This review was originally published in The National Herald, Book Supplement, February 23, 2008: 10–11.]

Thursday, October 21, 2010

Rockers Do it Too! – The Allure of Ethnic Roots


Excerpts from an interview with musician Jim Sclavunos:

- Πόσο δημοκρατικοί μπορεί να είστε σε ένα συγκρότημα όπου συμμετέχει ο Νικ Κέιβ;

«Ο Νικ δεν αισθάνεται καθόλου άνετα με τη δημοκρατία. (γελώντας) Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μου αρέσει κι εμένα, κι εκεί υψώνω τη φωνή μου με τον παλιό κλασικό ελληνικό τρόπο. Η αλήθεια είναι ότι το δημοκρατικό μοντέλο δεν είναι ιδανικό όταν θέλεις να κάνεις μια δουλειά ή να έχεις ένα συγκρότημα. Είναι άβολο. Από την άλλη, δεν πρόκειται για το βόλεμα, γιατί έτσι θα καθόταν ο καθένας σπίτι του και δεν θα έκανε τίποτε. Πιστεύω ότι υπάρχει ένας μαγικός τρόπος που ορίζει το πώς λειτουργούν τα πράγματα σε ένα συγκρότημα».
...
- Πόσο Ελληνας νιώθετε; «Είναι δύσκολη ερώτηση επειδή μεγάλωσα στη Νέα Υόρκη. Δεν είχα άμεση επαφή με την ελληνοευρωπαϊκή κουλτούρα και την εποχή όπου μεγάλωσα η ελληνοαμερικανική κουλτούρα ήταν ένα εντελώς διαφορετικό πράγμα. Την εποχή όπου μεγάλωνα η Ελλάδα βίωνε μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση, όπως ήταν η χούντα, και το περιβάλλον το δικό μου στην Αμερική ήταν πολύ απομονωμένο και μακριά από όλα αυτά. Ο πατέρας μου, από την άλλη, είχε βιώσει όλες τις προκαταλήψεις σχετικά με τους Ελληνες αλλά και τους άλλους μετανάστες στην Αμερική και αυτό που τον ενδιέφερε πιο πολύ ήταν να αμερικανοποιηθεί. Μου απαγόρευε να μιλάω ελληνικά. Δεν ήθελε να μάθω ελληνικά και μου απαγόρευε ακόμη και να πηγαίνω στην ορθόδοξη εκκλησία- με έστελνε στην καθολική, αν και ο ίδιος ήταν έλληνας ορθόδοξος».

- Και τι άλλαξε στη συνέχεια; «Οταν μεγάλωσα θεώρησα σχεδόν υποχρέωσή μου να εξερευνήσω τις ρίζες μου, να μάθω από πού κατάγομαι. Αρχισα να μαθαίνω ελληνικά, πράγμα που δεν ήταν εύκολο, και τελικά βρήκα μεγάλο ενδιαφέρον και στη μουσική και ιδιαίτερα στα ρεμπέτικα. Αρχισα να διαβάζω λογοτεχνία, κυρίως τους κλασικούς, Σοφοκλή, Ομηρο, Ευριπίδη, αλλά ποιος δεν τους έχει διαβάσει αυτούς... Δυστυχώς δεν γνωρίζω τίποτε από τη σύγχρονη λογοτεχνία».

- Ποια είναι η σχέση σας πλέον με την Ελλάδα; «Είναι μια συνειδητή επιλογή μου και την απολαμβάνω ως τέτοια. Δεν είναι καταναγκαστική λόγω οικογενειακών δεσμών, όπως γίνεται συνήθως. Οταν βρίσκομαι στην Ελλάδα νιώθω όμορφα και οικεία, και ίσως έτσι τελικά να είναι και καλύτερα».

Wednesday, October 20, 2010

ESL Moments

"August 1994: I moved to Washington, D.C., and during my first week after moving permanently to the U.S., I receive a last check from work while a student in Puerto Rico. I come to a cashing place to redeem it. While trying to explain to the teller that I just moved to the U.S.–that being the reason for not having a local ID other than a Puerto Rican drivers' license (and the U.S. passport!)–she struggles with my English. With a straight face, she tells me: 'Speak English!' That's what I've been doing all along. I revisit this feeling constantly–while in grad school, at work, when meeting a stranger–how my accent is measured, establishing some level of knowledge or capacities. Sometimes a word does not come up–and I swim in my mind, searching for the right way of saying it in English. This is what people in my life-world have learned to recognize as ESL (English as a second language) moments. I still freeze, just like that first week, when a professor, or an employer, or a stranger does not understand what I am saying. I still think twice when speaking publicly–at times lowering my tone, or speaking fast, so that my mistakes are not easily caught" (188).

Vidal-Ortiz, Salvador. 2004. "On Being a White Person of Color: Using Autoethnography to Understand Puerto Ricans' Racialization." Qualitative Sociology, Vol. 27 (2): 179–203.

Wednesday, October 13, 2010

Because being a migrant is all those things (GRAMUP 5)

"On the subject of photographs, Leon Pantoni is someone I'm sure you've never heard of. He's a migrant too. Or was. Leon Pantoni is the name he was issued with at Ellis Island, where all new arrivals in America were naturalized. Unlike most Greeks who arrived in America Pantoti was not illiterate. He also had a trade: he was a photographer. He quickly learned English and opened a studio in San Francisco, photographing Greeks and Americans between 1914 and 1922. Portraits of children, mothers, labourers, rich and poor, bachelors and newlyweds, mail-order brides shipped out from Greece, because the local women were out of reach to the average migrant. He photographed beautiful foreign girls who married elderly locals, usually for their money or a residence permit, or both. In one such picture taken by Pantoti the bride is showing off her right leg, trying to look flirtatious and give an impression of the comfortable existence she had just embarked on. The photograph has everything in it: dreams, pretense, harsh reality, comedy – because being a migrant is all those things" (112–113).

Kapllani, Gazmend. 2009. A Short Border Handbook. Translated by Anne-Marie Stanton-Ife. Portobello Books.

Half the island has asked to marry them (GRAMUP 4)

"Out on the terrace we could see them coming across the fields from a chapel with a blue dome. I recognized a figure in shorts and T-shirt with a sailor's cap on the back of his head. It was Tom Condor, christened Athanasios Kondarini in the Greek church in Brooklyn Heights, recently employed in an airlines office in Akron, Ohio, whom I had met at boat-drill two hours out of New York harbour. His sisters, on leave from a New York department store, their bobbed hair and pretty painted faces visible among so many heads swathed in kerchiefs, took long strides in their plaid trousers through the other slowly-moving women.
'Poor Anna and Zoe', said Phrangisko at my side. 'It seems already half the island has asked to marry them. The other half considers them–you will excuse the words–tsoules, because they paint themselves and go about in trousers. They don't deserve it, but people here are narrow in the head'" (11–12).

Andrews, Kevin. 1959. The Flight of Ikaros: A Journey into Greece. Houghton Mifflin Company.

Tuesday, October 12, 2010

She even spoke Greek with a New York accent (GRAMUP 3)

“Raised in Buffalo, married to a Greek and living in [Mani,] this parochial setting, [Lisa, born in Crete] had been walking a social tightrope for years. She even spoke Greek with a New York accent, as if determined not to lose that part of her identity. What poured out of her that night was a monologue on the roughness and violence of village life. There were hints that something was wrong in her marriage, but she was not comfortable enough with us to say more. She did say that her American upbringing was not good training for the job of a wife and mother in Mani. While her husband’s parents lived she was expected to slave for her mother-in-law. But when they died she was suddenly expected to take charge while her husband fell to pieces. She had to wash the corpses, dress them, bind them, prepare them for the grave­–and she had never so much as seen a dead person before.

Poor Lisa was thrust into a position in which she could do nothing right. She would always be the foreigner, the outsider or the whore who had stolen the affections of a handsome local boy, a real palikari.

[While revisiting the village] I caught up on Lisa’s news. Things were very bad. Because of the divorce, more and more people learned that Yiorgos had mistreated her. Before that became known, her leaving was a scandal in the village. Most people had sided with Yiorgos. Other than Marikaty and a few young women, Lisa had no allies, ….

It did not help that Lisa was considered part American, the American bitch who ruined a beautiful local boy, the President of the village. Only Yiorgos was no longer President, and that too must be Lisa’s fault. After the bombing of Belgrade it got even worse. One old woman stopped Kelly [Lisa’s daughter] and offered her candy and informed her that her mother was a whore. …

... Yiorgos refused their children Greek passports. Until they came of age they needed their father's consent to leave the country, and he refused to give it, claiming the American might steal his children. Now Lisa was afraid to leave as well, in case Yiorgos could give her more trouble or attempt to prove she was a negligent mother” (198–199, 268).

Mason, David. 2010. News from the Village: Aegean Friends. Red Hen Press.

Monday, October 11, 2010

She had the wildest-looking eyes I had ever seen (GRAMUP 2)

“The sun was setting and we saw people emerging from the olive groves at the end of a very arduous day. That is to say, the picking is not such hard word–they seem to take it slowly and they relax over their meal under the trees–but beginning and ending the day, carrying supplies out and returning home with huge bags of olive on their backs, looks very hard, especially knowing it is all they have. The women do most of what is difficult. Mothers walking home with supplies for the meal strung in front and bags of olives behind, while their husbands merely lead the laden donkeys. As we sat by the road that evening a woman approached us who looked as though she had escaped from some monastery, a prisoner of mad monks. She had the wildest-looking eyes I had ever seen, but seemed to know the other women and to have just come from her own trees. She looked at us and said, “You speak English?” and when we said yes she asked, “Where you from?” We had begun to notice something about her accent, but thought nothing of it and told her we were from New York. “No,” she said. “I’m from Albany, can you believe it?”

“Are you Greek?”

“No way, you are kidding? I’m no Greek. I married a Greek, the S.O.B. I used to live in Jersey, Atlantic City, on the boardwalk. I married this guy and came over with him.”

Basically, her story was this: her Greek husband had already been married in the old country. His first marriage was Orthodox, and his second was not, so, by Greek standards, he is not a bigamist and any children by his second wife are not hers to keep. The poor woman was living in Deep Mani … in order to day near her children, trying to work out a way to get them to America. She could not entice her husband back to the States, of course, because, as she said it, “He sets foot in the States and I got him for bigamy” (113–114).

Mason, David. 2010. News from the Village: Aegean Friends. Red Hen Press.

Sunday, October 10, 2010

Η Αννα Κόκκινος Σκηνοθετεί την Εργατική Τάξη

Κόρη μεταναστών από τις Σέρρες, μεγάλωσε στις εργατικές συνοικίες της Μελβούρνης, που αποτελούν το φόντο του κινηματογράφου της. Επιστρέφει στην Ελλάδα για την προβολή της ταινίας της «Ευλογημένες ψυχές»

Γιάννης Ζουμπουλάκης | Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου 2010

«Θα πρέπει να το παραδεχθώ,οι επαφές μου με την Ελλάδα δεν έχουν υπάρξει και τόσο στενές» λέει η ελληνοαυστραλέζα σκηνοθέτις Αννα Κόκκινος με μια νότα απολογίας στη φωνή της. «Η δουλειά με έχει φάει ... ». Βρισκόμαστε στον ημιώροφο του ξενοδοχείου Grande Βretagne, η Κόκκινος πίνει καφέ και σκέφτεται το τσιγάρο που αμέσως μετά τη συνέντευξη θα ανάψει στον δρόμο...

Αλήθεια είναι. Η δουλειά ήταν που είχε φέρει την Αννα Κόκκινος πριν από κάτι παραπάνω από 10 χρόνια στην Ελλάδα και η δουλειά την ξανάφερε προσφάτως εδώ. Και τις δύο φορές υπήρξε προσκεκλημένη του φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας που το 1998 πρόβαλε το «Ηead on», το ντεμπούτο της Κόκκινος στη μεγάλου μήκους ταινία, και σήμερα τις «Ευλογημένες ψυχές», που είναι η τρίτη της. Στο διάστημα που μεσολάβησε δεν της δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να ξανάρθει, αν και πολύ θα το ήθελε.
Η καριέρα στη δικηγορία, το πάθος του σινεμά
Η Αναστασία Κόκκινος έχει γονίδια εργατικής τάξης. Γεννήθηκε στις 3 Αυγούστου του 1958 στα δυτικά προάστια της Μελβούρνης, όπου και μεγάλωσε σε περιοχές παρόμοιες με αυτές που αποτελούν φόντο όχι μόνο των «Ευλογημένων ψυχών» αλλά όλων των ταινιών της. Τη δεκαετία του 1950 οι γονείς της άφησαν τον τόπο καταγωγής τους, τις Σέρρες, και μετανάστευσαν στην Αυστραλία όταν η χώρα του Down Under γινόταν ένα τεράστιο χωνί μεταναστών απ΄ όλον τον κόσμο.
«Ο πατέρας μου κατασκεύαζε εργαλεία, η μητέρα μου δούλευε στη φάμπρικα. Μεγάλωσα σε εργατικές περιοχές της πόλης, επομένως όλη η δουλειά μου προέρχεται από το σετ των εμπειριών που έζησα εκεί. Ακόμη και να θέλεις να ξεφύγεις από το παρελθόν σου, αυτό θα σε ακολουθεί εφ΄ όρου ζωής».

Στα εφηβικά της χρόνια η Αννα Κόκκινος ερωτεύθηκε το ευρωπαϊκό σινεμά.
«Ημουν ερωτευμένη με τις ταινίες του Ινγκμαρ Μπέργκμαν, του Αντρέι Ταρκόφσκι... Είδα ξαφνικά τις δυνατότητες του σινεμά ως τέχνης και τις δυνατότητές του να πραγματευτεί την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κατάστασης. Ωστόσο ως καλή Ελληνοαυστραλέζα της εποχής μου σπούδασα Νομικά και άσκησα το επάγγελμά μου για αρκετά χρόνια. Το απίστευτο πάθος μου για τον κινηματογράφο όμως δεν με εγκατέλειψε ποτέ».

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 η Κόκκινος αποφάσισε ν΄ αφιερωθεί στο πάθος της και το 1991 αποφοιτούσε από το μεταπτυχιακό τμήμα της Σχολής Κινηματογράφου και Τηλεόρασης του Victorian College of the Αrts΄ School. Το ντεμπούτο της στη σκηνοθεσία έγινε με τη μικρού μήκους ταινία «Οnly the Βrave» (1994), η οποία ταξίδεψε σε φεστιβάλ όλου του κόσμου, μεταξύ των οποίων εκείνα της Βενετίας, του «Νew Directors΄ Νew Film» στη Νέα Υόρκη και του Τορόντο. Τιμήθηκε από το Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Αυστραλίας με τα βραβεία καλύτερης μικρού μήκους ταινίας, σεναρίου και ερμηνείας, ενώ απέσπασε το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Μελβούρνης και το βραβείο Dendy στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σίδνεϊ. «Κυνήγησα το πάθος μου και να που 20 χρόνια αργότερα εξακολουθώ να κάνω ταινίες».

Οι πόρτες της επιτυχίας θα άνοιγαν το 1998, όταν η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία της Κόκκινος, το «Ηead on», έκανε πρεμιέρα στο 15ήμερο των Σκηνοθετών στις Κάννες και έγινε το θέμα του φεστιβάλ. Το πορτρέτο ενός Ελληνοαυστραλού ( Αλεξ Δημητριάδης ) με μπερδεμένη σεξουαλική ταυτότητα άρεσε για την αμεσότητά του και βραβεύθηκε στο L & G Φεστιβάλ του Σαν Φρανσίσκο, στο Οutfest του Λος Αντζελες και από το Σωματείο Συγγραφέων και Σεναριογράφων της Αυστραλίας. Η προοπτική για μια καριέρα στην Αμερική ήταν μπροστά στην Αννα Κόκκινος. «Είχα όντως την ευκαιρία να δουλέψω στην Αμερική και δεν λέω ότι δεν πήγαινα ποτέ εκεί. Δεν είναι κανόνας μου να κάνω τις ταινίες μου αποκλειστικά στην Αυστραλία. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι κατάφερα να κάνω τη δουλειά που ήθελα στο σπίτι μου. Δημιουργικά μιλώντας αυτό είναι πολύ σημαντικό, να μπορώ να γαλουχώ τη δική μου φωνή,να συνεχίζω να λέω τις ιστορίες που θέλω να πω, να κάνω πράγματα που ενδιαφέρουν εμένα. Δεν υπάρχει λόγος να φύγω».

Αυτό που η Κόκκινος σκέφτεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια είναι να ανακαλύψει τη χώρα που δεν γνώρισε ποτέ όσο θα ήθελε, την Ελλάδα. «Δέκα χρόνια πριν το είχα ξανασκεφτεί, αλλά μετά επιστρέφεις σπίτι σου, μπαίνεις ξανά στους ρυθμούς σου και το ξεχνάς. Αυτή την φορά όμως ερχόμενη εδώ ένιωσα διαφορετικά. Ηδη φλερτάρω με την ιδέα μιας ιστορίας που ενδεχομένως θα λάμβανε χώρα στην Ελλάδα αλλά και στην Αυστραλία. Δεν θέλω όμως να κάνω τίποτε εσπευσμένα. Κάθε καλή ιστορία πρέπει να βγαίνει οργανικά από μέσα σου και να έχει ισχυρές βάσεις. Η ζωή είναι μικρή και το παιχνίδι του κινηματογράφου σκληρό. Πρέπει να κάνεις αυτό που σου λέει η καρδιά σου. Ειδάλλως δεν έχει νόημα. Ο λόγος που εγκατέλειψα μια καριέρα στη δικηγορία δεν ήταν επειδή δεν μου άρεσε αλλά επειδή δεν μου προκαλούσε πάθος. Κάθε ταινία που κάνω θέλω να πιστεύω ότι είναι φτιαγμένη με πάθος». ...

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=34&artId=356819&dt=26/09/2010

Friday, October 8, 2010

Greek America in "Unexpected" Places (GRAMUP 1)

They keep appearing in rather unexpected sources: An American poet’s memoir of his experiences in Greece; a Greek novelist’s autobiographical writing; a British literature professor’s account of life in Athens. I refer to stories about people and events related to Greek America: A narrative of how an immigrant becomes wealthy, the experience of an American wife living in a Greek village, a Greek American who starts a new life in Greece, adoption practices among Greek Americans.

These discoveries take place during “spare-time” reading, challenging my research habits and assumptions. I wouldn’t have normally turned to a memoir of a British professor, say, to locate a Greek American tall tale; I would have first and foremost sought for it in folkloric sources. Yet, to my delight, it popped up in a story told by a British classics teacher to a British professor, all this in the port of Aegina. These are the treasures that “random” reading may reward to a researcher.

We shouldn’t be surprised, however. As immigration and ethnic routes inextricably sustain complex networks connecting Greece with places beyond its borders, narratives unfolding in Greece are bound to frequently include transnational dimensions. This directs us to contemplate the following: One could read Greek as well as American texts with an aim to draw out the transnational aspects of Greek worlds. Once the archive is processed in this manner one could imagine the production of new mappings of how people, ideas, and material goods circulate across borders, transnationally.

I will start reporting these dimensions for greater visibility. (In fact my earlier blog entry on Henry Miller has been an initial step on this kind of reporting.) In this manner, this blog may offer yet another unexpected source for locating Greek American research material.

Here is an entry:

A Greek American Tall Tale

“It was Gerald [Thompson, a British classics teacher] who told me the history of Bessie's. It has its beginnings in New York. There, at the very end of the nineteenth century, a Greek immigrant, let's call him Yannis, read in his newspaper that a family of Greek extraction was looking for someone to accompany the coffin of a relative back to Greece for burial in native ground. Naturally, the successful applicant, in order to deal with local officials and their requirements, would have to speak good Greek and be conversant with Greek burial customs, and he could expect to be well paid for his work. He would also receive a free return steamship ticket to New York. Yannis applied, was accepted, and set sail with his unusual cargo. As the boat neared its destination, Yannis for some reason decided to take a peek inside the coffin. Surprise, surprise. There was no body. There was, however, a box which, when prised open, proved to contain gold bars and jewellery. By the time the ship docked at Piraeus the gold and jewels had become part of our man's property. He then made for Aegina, though why is not revealed, where he used the money to build a hotel in the middle of the island, conveniently near the temple of Afaia, so that the visitors who came from far and near to wander about the place would have somewhere to lay their weary bones. His mother, who was put in charge of the hotel, was called Bessie, and before long the hotel itself was called Bessie's. Unfortunately, the visitors did not come in sufficient numbers and after a few years the hotel was converted into a sanatorium for TB sufferers, to whom it could be recommended because of the clear piney air, and because surrounding herds of goats guaranteed plentiful supplies of milk which was then held to be essential to the successful treatment of TB. But not wanting to give up on the hotel business, Yannis opened another establishment down on the waterfront, once more taking his mother's name – presumably to throw off the scent anyone from the outsmarted new york set who might have come looking for him” (154–155).

Lucas, John. 2007. 92 Acharnon Street. London Eland.

Thursday, October 7, 2010

Post–Racial America?

The Seat Not Taken


AT least twice a week I ride Amtrak’s high-speed Acela train from my home in New York City to my teaching job in Providence, R.I. The route passes through a region of the country populated by, statistics tell us, a significant segment of its most educated, affluent, sophisticated and enlightened citizens.

Brian Cronin

Over the last four years, excluding summers, I have conducted a casual sociological experiment in which I am both participant and observer. It’s a survey I began not because I had some specific point to prove by gathering data to support it, but because I couldn’t avoid becoming aware of an obvious, disquieting truth.

Almost invariably, after I have hustled aboard early and occupied one half of a vacant double seat in the usually crowded quiet car, the empty place next to me will remain empty for the entire trip.

I’m a man of color, one of the few on the train and often the only one in the quiet car, and I’ve concluded that color explains a lot about my experience. Unless the car is nearly full, color will determine, even if it doesn’t exactly clarify, why 9 times out of 10 people will shun a free seat if it means sitting beside me.

Giving them and myself the benefit of the doubt, I can rule out excessive body odor or bad breath; a hateful, intimidating scowl; hip-hop clothing; or a hideous deformity as possible objections to my person. Considering also the cost of an Acela ticket, the fact that I display no visible indications of religious preference and, finally, the numerous external signs of middle-class membership I share with the majority of the passengers, color appears to be a sufficient reason for the behavior I have recorded.

Of course, I’m not registering a complaint about the privilege, conferred upon me by color, to enjoy the luxury of an extra seat to myself. I relish the opportunity to spread out, savor the privacy and quiet and work or gaze at the scenic New England woods and coast. It’s a particularly appealing perk if I compare the train to air travel or any other mode of transportation, besides walking or bicycling, for negotiating the mercilessly congested Northeast Corridor. Still, in the year 2010, with an African-descended, brown president in the White House and a nation confidently asserting its passage into a postracial era, it strikes me as odd to ride beside a vacant seat, just about every time I embark on a three-hour journey each way, from home to work and back.

I admit I look forward to the moment when other passengers, searching for a good seat, or any seat at all on the busiest days, stop anxiously prowling the quiet-car aisle, the moment when they have all settled elsewhere, including the ones who willfully blinded themselves to the open seat beside me or were unconvinced of its availability when they passed by. I savor that precise moment when the train sighs and begins to glide away from Penn or Providence Station, and I’m able to say to myself, with relative assurance, that the vacant place beside me is free, free at last, or at least free until the next station. I can relax, prop open my briefcase or rest papers, snacks or my arm in the unoccupied seat.

But the very pleasing moment of anticipation casts a shadow, because I can’t accept the bounty of an extra seat without remembering why it’s empty, without wondering if its emptiness isn’t something quite sad. And quite dangerous, also, if left unexamined. Posters in the train, the station, the subway warn: if you see something, say something.

John Edgar Wideman is a professor of Africana studies and literary arts at Brown and the author, most recently, of “Briefs.”

Originally printed at NYT, www.nytimes.com/2010/10/07/opinion/07Wideman.html?hp

Sunday, October 3, 2010

Ελληνοαμερικανικές Διαδρομές

Σε μια πρόσφατη ακαδημαϊκή μου εργασία έθεσα την ανάγκη για έναν ριζικό επαναπροσανατολισμό των Νεοελληνικών Σπουδών ώστε το εν λόγω ερευνητικό πεδίο να αρχίζει να συμπεριλαμβάνει, επιτέλους, και τις διασπορικές και διεθνικές εκφράσεις των Ελλήνων.

Μια σειρά εξελίξεων καθιστά αυτήν την αλλαγή πλεύσης επιτακτική. Από τη μια πλευρά παρατηρείται το άνοιγμα της Ελλάδας προς την διασπορά, ωθούμενο μεταξύ άλλων και από την αξιολόγηση της τελευταίας σαν ένα πολιτικό, οικονομικό, και πολιτιστικό κεφάλαιο. Ελληνικοί θεσμοί και πληθυσμοί εκτός συνόρων, από την άλλη πλευρά, πυκνώνουν τις επαφές και ενδιαφέρον τους προς την Ελλάδα. Μέσα στα πλαίσια της παγκοσμιοποίησης αυτές οι αμφίδρομες πορείες απαιτούν και μια νέα χαρτογράφηση του παγκόσμιου Ελληνισμού όπως επίσης και του Ελληνοαμερικανικού τοπίου ειδικότερα.

Η χαρτογράφηση του Ελληνοαμερικανικού σε αυτά τα πλαίσια είναι φυσικά μια τεράστια πρόκληση λόγω της πολυπλοκότητάς του. Δεν μιλάμε εδώ μόνο για το πώς η Αμερικανική κοινωνία διαμόρφωσε διάφορες πτυχές των Ελληνοαμερικανών αλλά επίσης και πώς ποικίλες διαδρομές ανθρώπων, ιδεών, πολιτιστικών προϊόντων, και αντικειμένων μεταξύ Ελλάδος και Αμερικής συντέλεσε στην διαμόρφωση ταυτοτήτων και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Θα ήθελα να σταθώ εδώ σε δύο τέτοιες διαδρομές. Η πρώτη είναι πλέον ένα πασιφανές γεγονός, και έχει σχολιασθεί ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Η «επιστροφή» λογοτεχνών και καλλιτεχνών στην χώρα των προγόνων τους με τον οποίον και ασχολούνται στο έργο τους, ή και μόνο οι διεθνείς επιτυχίες τους συζητιούνται πλέον συχνότατα. Άρθρα και αναλύσεις για τους Βάρδαλος, Πελεκάνος, και Ευγενίδης, για παράδειγμα, αποτελούν πλέον κοινό τόπο στον Ελληνικό τύπο. Αν εδώ προσθέσουμε και τα πλήθη των νέων παιδιών δεύτερης και τρίτης γενιάς που επισκέπτονται την Ελλάδα για σπουδές σε θερινά προγράμματα, συνδυάζοντας πολλές φορές την επίσκεψη στη Μύκονο με την επιστροφή στο χωριό του παππού τότε μιλάμε για ένα φαινόμενο εξαιρετικής πυκνότητας το οποίο και έχουν εντοπίσει τα ραντάρ σχολιαστών και ερευνητών της Ελληνικής κοινωνίας.

Η δεύτερη διαδρομή στην οποία θα ήθελα να αναφερθώ σχολιάζεται, προς το παρόν, ελάχιστα. Αναφέρομαι στην διακίνηση μιας ευρείας γκάμας επαγγελματιών των γραμμάτων και των τεχνών από την Ελλάδα προς την Αμερική, με συγκεκριμένο σκοπό να καταγράψουν και να ερευνήσουν τους Ελληνοαμερικανούς. Δημοσιογράφοι, φωτογράφοι, ακαδημαϊκοί, και ντοκιμαντερίστες, μεταξύ άλλων, αφήνουν προσωρινά την βάση τους στην Ελλάδα για να επισκεφθούν αρχεία, μουσεία, εθνοτικές κοινότητες, και προγράμματα Ελληνικών σπουδών. Συνομιλούν με ακαδημαϊκούς και ερευνητές, συλλέγουν συνεντεύξεις, και καταγράφουν με διάφορους τρόπους αυτό που τους ενδιαφέρει. Επωφελούνται συχνά από επιχορηγήσεις, τόσο από την Ελλάδα όσο και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, και παράγουν έργο το οποίο απευθύνεται σε Ελληνόφωνο καθώς ενίοτε και Αγγλόφωνο κοινό.

Ας σημειωθεί ότι αυτοί οι Έλληνες μεταφραστές του Ελληνοαμερικανικού αποτελούν την πιο πρόσφατη έκφραση ενός πολυσχιδούς ιστορικού φαινομένου το οποίο περιλαμβάνει τους Μαρία Οικονομίδου-Σαραντοπούλου στις αρχές του 20ου αιώνα, και μετέπειτα τους Μανώλη Τριανταφυλλίδη, Γιώργο Θεοτοκά και πολλούς άλλους. Η γενεολογία αυτών των διαδρομών θα άξιζε μιας συστηματικής μελέτης.

Το σημερινό φαινόμενο είναι βέβαια συνυφασμένο με μια επείγουσα ηθικο-πολιτική διάσταση. Όντας εν εξελίξει, πολλά εξαρτώνται από την στάση που θα υιοθετηθεί, κυρίως λόγω της καίριας θέσης αυτών των ερμηνευτών στην «βιομηχανία γνώσης». Ένα αρθράκι στην εφημερίδα, ένα «λαϊκό» βιβλίο, ένα ντοκιμαντέρ απολαμβάνουν μεγάλη πρόσβαση στο ευρύτερο κοινό, σίγουρα μεγαλύτερη από μια «πυκνή» πανεπιστημιακή μελέτη.

Είναι αναγκαίο επομένως να τεθούν οι εξής ερωτήσεις:

Οι επισκέπτες/μεταφραστές του Ελληνοαμερικανικού,

1) θα κάνουν τον κόπο να μελετήσουν υπάρχουσες ακαδημαϊκές εργασίες;

2) θα έχουν επαρκή γνώση το πως η Αμερικανική κοινωνία προσεγγίζει το εθνοτικό;

3) θα εξερευνήσουν μη πεπατημένα μονοπάτια;

4) με ποιούς θα συνδιαλεχθούν (και ποιούς θα αγνοήσουν) στην προσπάθειά τους, και γιατί;

5) θα χρησιμοποιήσουν υπεύθυνα τον χρόνο τους για τον σκοπό για τον οποίο επιδοτήθηκαν;

Να το θέσω διαφορετικά:

Θα εκπονηθεί έργο στο οποίο ο παραγωγός θα επενδύσει μεράκι, γνώση, και κριτική σκέψη ή θα γίνουν άρπα κόλα συλλογές στοιχείων;

Θα γίνουν προσπάθειες να φανεί αυτό που έχει περιθωριοποιηθεί και στιγματιστεί ή θα χαϊδευτούν ηγεμονικά αυτιά;

Θα υπάρξουν ουσιαστικές παρεμβάσεις ή θα υπερισχύσει ο καριερισμός;